Luật Bảo vệ Môi trường 2020 đặt ra các yêu cầu nghiêm ngặt đối với các tổ chức, cá nhân phát sinh chất thải nguy hại nhằm bảo vệ môi trường và sức khỏe con người. Việc tuân thủ các quy định không chỉ đảm bảo trách nhiệm pháp lý mà còn góp phần nâng cao ý thức cộng đồng về phát triển bền vững. Dưới đây là các trách nhiệm chính mà chủ nguồn thải chất thải nguy hại cần thực hiện.
Đăng ký chủ nguồn thải chất thải nguy hại
Chủ nguồn thải chất thải nguy hại phải đăng ký với cơ quan quản lý môi trường cấp tỉnh hoặc cấp trung ương (tùy vào quy mô và mức độ phát thải).
- Nội dung đăng ký: Loại chất thải nguy hại, khối lượng, tần suất phát sinh và phương pháp quản lý.
- Quy định liên quan: Điều 83, Luật Bảo vệ Môi trường 2020 và Nghị định 08/2022/NĐ-CP.
Phân loại và lưu giữ chất thải nguy hại đúng quy định
Chủ nguồn thải phải tự phân loại, xác định và quản lý chất thải nguy hại theo đúng quy định. Điều này bao gồm việc xác định loại chất thải, khối lượng và phương pháp quản lý cần thiết.
- Phân loại: Chất thải nguy hại phải được phân loại ngay tại nguồn theo đặc tính hóa học, vật lý (dễ cháy, độc hại, ăn mòn, phóng xạ, v.v.).
- Lưu giữ:
- Sử dụng bao bì, thùng chứa có ký hiệu cảnh báo rõ ràng.
- Kho lưu giữ phải đảm bảo an toàn, chống thấm và tránh tác động của môi trường bên ngoài.
- Thời gian lưu giữ không vượt quá 1 năm, nếu cần lưu giữ lâu hơn do chưa tìm được cơ sở xử lý, phải báo cáo định kỳ cho cơ quan bảo vệ môi trường.
Ký hợp đồng với đơn vị có giấy phép xử lý chất thải nguy hại
Chủ nguồn thải có trách nhiệm tự xử lý chất thải nguy hại tại cơ sở hoặc ký hợp đồng với cơ sở xử lý chất thải nguy hại phù hợp để chuyển giao chất thải.
- Nếu ký hợp đồng thì hợp đồng phải ghi rõ:
- Loại chất thải.
- Số lượng, khối lượng.
- Phương thức vận chuyển và xử lý.
- Chứng từ bàn giao: Phối hợp với cơ sở xử lý để lập chứng từ khi chuyển giao chất thải. Nếu không nhận được chứng từ cuối sau 6 tháng, phải báo cáo cơ quan bảo vệ môi trường. Chủ nguồn thải phải lưu trữ hóa đơn, chứng từ vận chuyển và xử lý chất thải để phục vụ kiểm tra, thanh tra.
Báo cáo định kỳ về chất thải nguy hại
Báo cáo định kỳ về chất thải nguy hại là một nhiệm vụ bắt buộc đối với các doanh nghiệp, tổ chức phát sinh chất thải nguy hại. Báo cáo này giúp cơ quan quản lý môi trường giám sát hoạt động quản lý chất thải nguy hại, từ đó kịp thời phát hiện và ngăn chặn những rủi ro gây tổn hại đến môi trường và sức khỏe con người.
Tần suất thực hiện báo cáo
- Hàng năm: Chủ nguồn thải chất thải nguy hại phải nộp báo cáo vào cuối mỗi năm. Đây là quy định chung được áp dụng cho hầu hết các doanh nghiệp.
- Theo yêu cầu đột xuất: Trong một số trường hợp, cơ quan quản lý môi trường có thể yêu cầu báo cáo ngoài định kỳ. Điều này thường xảy ra khi có sự cố môi trường, thanh tra, hoặc kiểm tra bất thường.
Nội dung cần báo cáo
a) Tổng lượng chất thải nguy hại phát sinh
- Đây là số liệu chi tiết về khối lượng chất thải nguy hại mà doanh nghiệp tạo ra trong kỳ báo cáo (thường tính theo tấn hoặc kg).
- Ý nghĩa: Giúp cơ quan quản lý xác định mức độ tác động của từng doanh nghiệp đến môi trường, đồng thời đưa ra kế hoạch giám sát phù hợp.
Ví dụ: Một nhà máy sản xuất pin có thể phát sinh các loại CTNH như axit thải, chất thải chứa kim loại nặng (chì, cadmium). Báo cáo tổng lượng phát sinh cho thấy quy mô và mức độ ô nhiễm tiềm năng.
b) Kết quả phân loại, lưu giữ và xử lý
- Phân loại: Báo cáo cần nêu rõ cách doanh nghiệp đã phân loại chất thải theo tính chất (dễ cháy, độc hại, ăn mòn, v.v.) và đặc điểm (lỏng, rắn, khí).
- Lưu giữ: Cung cấp thông tin về cách lưu giữ, bao gồm:
- Loại bao bì, thùng chứa sử dụng.
- Điều kiện kho bãi (có đạt tiêu chuẩn về chống thấm, phòng cháy chữa cháy, không rò rỉ, v.v.).
- Thời gian lưu giữ (không vượt quá thời hạn cho phép).
- Xử lý: Kết quả xử lý chất thải, bao gồm:
- Hợp đồng với đơn vị xử lý được cấp phép.
- Công nghệ xử lý (đốt, chôn lấp an toàn, tái chế, v.v.).
- Khối lượng CTNH đã được xử lý trong kỳ báo cáo.
Phòng ngừa và ứng phó sự cố môi trường
Các sự cố môi trường liên quan đến chất thải nguy hại, chẳng hạn như rò rỉ hóa chất, tràn đổ chất độc hại, hoặc cháy nổ, có thể gây hậu quả nghiêm trọng đến sức khỏe con người và môi trường. Vì vậy, theo Luật Bảo vệ Môi trường 2020, chủ nguồn thải chất thải nguy hại (CNT CTNH) phải thực hiện các biện pháp phòng ngừa và ứng phó sự cố môi trường một cách nghiêm ngặt.
Khi xảy ra sự cố (tràn đổ, cháy nổ, rò rỉ chất thải nguy hại), chủ nguồn thải phải nhanh chóng thông báo cơ quan quản lý và thực hiện biện pháp khắc phục ngay lập tức.
Trách nhiệm tài chính
Ngoài ra, doanh nghiệp cũng cần phải thực hiện trách nhiệm tài chính đối với việc quản lý và xử lý chất thải nguy hại theo quy định của pháp luật. Nếu chất thải nguy hại phát sinh từ hoạt động khai thác, sản xuất có nguy cơ cao, chủ nguồn thải phải thực hiện ký quỹ để đảm bảo kinh phí khắc phục.
Việc quản lý chất thải nguy hại theo đúng quy định không chỉ đảm bảo an toàn môi trường mà còn giúp doanh nghiệp tránh rủi ro pháp lý và cải thiện hình ảnh thương hiệu. Chủ nguồn thải nên chủ động cập nhật các quy định mới nhất từ Luật Bảo vệ Môi trường 2020 và các văn bản hướng dẫn liên quan để đảm bảo tuân thủ đầy đủ.
